BIP Facebook - dołącz do nas!

Lutowiska

Październik

07

imieniny:

Krystyna
Marii
Marka

Miejscowości /

Krywe nad sanem

Mapa historyczna zabudowy wsi Krywe
Mapa historyczna

Miejscowość Krywe położona jest w szerokiej dolinie o nietypowym dla Bieszczadów ukształtowaniu. Dwa niewielkie potoki spływające od południa do Sanu rozdziela łagodny niewysoki grzbiet. Zabudowania wsi ciągnęły się wzdłuż potoku Krywiec w zachodniej części doliny.
Nazwa Krywe (Krzywe) odzwierciedla ukształtowanie doliny, w której powstała wieś. W XVI wieku teren ten należał do rodziny Kmitów. Z 1526 r. pochodzi pierwsza wzmianka o miejscowości. Po 1580 r. przeszła ona na własność Herburtów. W wieku XVII właścicielem dóbr był Andrzej Boguski, znany z twardej ręki jaką rządził podległymi wsiami. W 1630 r. poddani z Zatwarnicy i Hulskiego napadli na jego dwór, poranili sługi zaś domostwo szlachcica i folwark złupili.
Na przełomie wieku XVIII i XIX dobra Krywe znalazły się w posiadaniu rodziny Łążyńskich. Przez pierwszą połowę XIX stulecia posiadaczem ich był Feliks Łążyński, który musiał być dobrym gospodarzem. Za jego bowiem rządów do rozkwitu doszedł tutejszy dwór otoczony rozległym pięknym parkiem i ogrodami. Był on również dobrym opiekunem tutejszej parafii greckokatolickiej. Za jego patronatu zbudowano w 1842 r. okazałą, murowaną cerkiew p.w. św. Paraskewii, zaś przy plebani powstała szkoła parafialna.
Po jego śmierci — kilku a z czasem kilkunastu spadkobierców — nie potrafiło utrzymać majątku. Ostatecznie w 1875 r. majątek Krywe została wykupiony przez Mikołaja i Julię Pisarczuków. W późniejszym czasie dobra stały się przedmiotem spekulacji, co nie sprzyjało ani dobremu zarządowi ani rozwojowi. W 1912 r. nabył je Stanisław Kopczyński, który częściowo rozparcelował grunty dworskie.
W czasie I wojny światowej wieś znalazła się na linii frontu. Przyniosło znaczne zniszczenia i ofiary pośród ludności. W okresie międzywojennym odbudowano zniszczone gospodarstwa. W 1931 r. Krywe liczyło 597 mieszkańców zamieszkujących 82 domy. Położenie miejscowości spowodowało,że zachowała się tu oryginalna kultura materialna i duchowa. Charakterystyczną cechą wsi był fakt, że prawie połowa tutejszych rodzin nosiła nazwisko Wajda.
W 1935 r. lasy i folwark nabyła firma drzewna „Pilak” będąca częścią koncernu naftowego „Małopolska”. Na zachód od dawnego dworu wybudowano nowoczesny tartak parowy. Planowane tu były również wiercenia za ropą. Zamierzenia te przerwał wybuch II wojny światowej i podział wsi pomiędzy ZSSR i Niemcami granicą biegnącą rzeką San. Pod koniec II wojny światowej lasy w sąsiedztwie wsi stały się bazą wypadową dla różnych formacji partyzanckich zarówno ukraińskich jak i sowieckich. W rejonie góry Stoły toczyły się ciężkie walki pomiędzy formacjami UPA a oddziałem im. J. Stalina dowodzonego przez kpt. Mikołaja Kunickiego ps. „Mucha”.
Koniec wojny nie przyniósł tutejszym wsiom spokoju. W 1945 r. UPA spaliła dwór i tartak. Rok później w maju 1946 r. nastąpiło przymusowe wysiedlenie części ludności ukraińskiej do ZSRR. Ponad połowa mieszkańców zdołała się ukryć w lasach i przeżyła w rodzinnej Wsi jeszcze rok. W 1947 r. w ramach akcji „Wisła” wysiedlono ich do pow. Szczecinek, zaś zabudowania wsi spalono.
W opustoszałej dolinie pozostała jedynie cerkiew. Jednak i ona z czasem została zdewastowana i pozbawiona dachu. Dziś w miejscu tym znajduje się okazała ruina. Świątynię otacza rozległy cmentarz z kilkunastoma zachowanymi nagrobkami.
Wczesną wiosną dość dobrze widoczne są ślady dawnego dworu i tarta ku parowego. Nad potokiem Krywiec w wielu miejscach napotkać można fundamenty dawnych wiejskich chat, stare studnie czy fragmenty dróg.
Dziś w dolinie Krywego istnieje jedno gospodarstwo poza strefą dawnej zabudowy.

Zobacz też:

» Noclegi w Krywem

Kalendarz

p Październik 2024 n
P W Ś C P S N
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31